Herren syner seg for Abraham i Mamre, 1.Mos.18.1 flg. Bysantinsk ikon frå slutten av 15.årh.

"Den Store Lovsongen. Den Heilage Messa-2008":

Om å vera i pakt med Kyrkja sin tradisjon.

Oppdatert 1. juli 2013

Med bilag:

Framlegg til ny Messebok[1] for prestegjeld, sokn og kyrkjelydar som vil halda fast på klassisk kristen tru og kristent liv[2].

Av Sokneprest Em. Fr.Svenn Martinsen PE, Rong.

svennam@hotmail.com

”Syng ein ny song for Herren,

lovsyng han frå heimsens endar,

de som ferdast på havet,

og alt som fyller det,

de øyar og strender

og de som bur der!”

Jes 42,10

Landsbyprestar i Manger, Herdla og Øygarden prestegjeld feira messe her. Hjelme Gamle Kyrkje, Øygarden, frå 1875. Foto: Odd Normann Thormodsæter[3].

Føreord

Våren 2007 innvilga Det Regionale Etterutdanningsutvalet i Bjørgvin Bispedøme(BBD) meg Studiepermisjon i 2008. Prosten fastsette seinare permisjonen til mandag 4.februar-søndag 13.april 2008. Då søknaden vart sendt, var det 13 år sidan siste Studiepermisjon, og 24 år sidan den første. Eg har no vore sokneprest i Øygarden i innpå 6 år.

"Førstelinetenesta" i kyrkja, og særleg i eit eineprestegjeld er hard, men med mange gode stunder ved altaret, på preikestol og i sjelesorga. Difor var det godt no å få “lese seg opp” i teologien, å få kvile og få vere meir i bøn enn det den utfordrande "førstelinetenesta" gjev høve til.

Studiepermisjonsemnet er særs aktuelt, med ein omfattande liturgirevisjon i Dnk på trappane. Samstundes har kyrkjelydane mine i Øygarden Prestegjeld i 2004 (formalisert 2006) sett i gong gudstenesteprosjektet “Den Store Lovsongen”-Øygardsliturgien ut frå gudstenestesynet til Den Heilage Apostelen:

“Difor legg eg dykk på hjartet, sysken, ved Guds miskunn, at de må bera fram kroppen dykkar som eit levande og heilagt offer, til glede for Gud. Det skal vera dykkar åndelege gudsteneste. Og innrett dykk ikkje etter denne verda, men lat dykk omskapa ved at de får eit nytt sinn og kan dømma om kva som er Guds vilje: det gode, det som er til glede for Gud, det fullkomne.” (Rom.12,1-2)

Bakgrunnsmaterialet er m.a. boka til den store engelske anglikanske presten og benediktinarmunken Dom Gregory Dix(1901–1952)[4]"The shape of the liturgy". Dix' tese er at det alltid har vore 4 element i den klassiske nattverdliturgien:"The Four-Action shape of the Eucharist", dvs. Offertoriet, Eukaristibøna, Brødsbrytinga og Måltidet.

Eg legg då på dei neste sidene fram det som framstår som ein populærteologisk artikkel.

Rong, 13.april 2008

3 s i Påsketida

Jubilate!

Svenn Martinsen

Sokneprest i Øygarden Prestegjeld

svennam@hotmail.com

Etter eit utkast frå 2005

Eg takkar

Professor William Tighe, Muhlenberg College, Allentown, PA, USA,

og pastor Ole Fredrik Kullerud, for verdfulle innspel og kommentarar.

Ichtys. Preikestoldetalj frå Blomvåg Kyrkje, Blomvågnes, 1931[5].

"Den Store Lovsongen. Den Heilage Messa-2008":

Om å vera i pakt med Kyrkja sin tradisjon.

I boka si ”Inkarnasjonen-En dogmehistorisk fremstilling.” (Land og Kirke 1951/1971) skriv Biskop Bjarne Skard til Tunsberg om korleis Kyrkja vann over heresiane(vranglærene)om Kristus i oldkyrkja. Han nemner då sjølvsagt innsatsen som vart gjort av dei store kyrkjefedrane som St.Ireneus, St.Tertullian og St.Athanasius. Men

”skulle en først tenke på personene, ville det vært minst like viktig å få et glimt av også de mange jevne slitere, som vel ikke nådde sine teologiske læremestre til knærne, men gjorde sin stille gjerning rundt omkring i menighetene, der avgjørelsene til syvende og sist falt. Det er bare så sjelden de dukker frem for oss,- f.eks den antiokenske presten som opptrådte på en av synodene...og brakte sakene i havn ved sitt glimrende innlegg, -eller den anonyme bondebispen fra samme tid som møter oss...(i Syria)...med en hel kirkeordning; den er intet mesterverk, men en får hilse på en trofast arbeider i vingården, som forstår seg på praktisk kristendom...”[6]

(Skard, Inkarnasjonen, s.67-68)

Når eg med dette legg fram eit uavhengig utkast til ny Høgmesseliturgi, og deler av ny Gudstenestebok, gjer eg dette med tanke på mange “trufaste arbeidarar rundt ikring i kyrkjelydane”, “som skjønar seg på praktisk kristendom”.

Ortodoksi som rett lovprising.

Den norske kyrkja, saman med dei store historiske kyrkjene i Vesten, er i hardt vær. Vi er midt i ein situasjon som biskop, dr. Per Lønning ved eit høve kalla “den største krisa siden reformasjonen.”

Mange prestar, kyrkjeleg tilsette, kyrkjelege råd og lekfolk på grasrota kan nok vera samde i dette. Men samstundes er mange tilbakehaldande med å agere i situasjonen. Dette kan ha å gjera med ein slags kongresjonalisme: Det går bra lokalt, så då får det som t.d. går føre seg i Oslo vera andre si sak. Men dette kan henge saman med ein noko “snillistisk” spiritualitet, som til dømes lite vågar

“den gode striden i trua,”(1.Tim.6,12).

Ei sann Kyrkje er meir enn det lokale. Ho er ecclesia militans[7], ei kjempande kyrkje, og då er det ingen anna råd enn å løfte flagget, ta opp Jesu kross og følgja Han:

«Vil nokon vera i lag med meg, må han seia nei til seg sjølv og ta krossen sin opp og fylgja meg.”(Matt.16,24)

Kva har liturgien med dette å gjera? Mykje. I nemnde bok seier Biskop Skard óg at

“…oldkirkens faste linje mellom avgrunnene ligger…ikke noe annet sted enn gjennom de hundretusener av liturgiske tjenester som vi hele tiden må fornemme som bakgrunnen for…teologien…I denne gudstjeneste er den “ortodoksi” blitt til som først i annen omgang betyr “rett lære”, men i første omgang “rett lovprisning”-i hjerter som tilber og på lepper som bekjenner, og med biskopen ikke ved sitt skrivebord, men ved Herrens bord.”

(Skard, Inkarnasjonen, s.38-39)

Noregsvenen, tidlegare Biskop av Fulham, no romersk-katolsk prest, Msgr. John Broadhurst, under messa ved Forward in Faith sitt General Assembly, Christ the King Cathedral, London, September 1998.

Foto: Tom Hængsle

Sjølv om kyrkjekampen i våre dagar på mange vis har etikken, spørsmålet om kva som er rett kristen livsførsel som tema, gjeld nok striden same sak som i oldkyrkja. Djupast sett handlar det om truskapen mot Kyrkja sin Herre, Gud Sonen Jesus Kristus, og Hans Ord, og difor om å leva som Kyrkje og som einskildkristne i den apostoliske og katolske tradisjonen som ber med seg livsstraumen frå Den Oppstandne Frelsaren, og som opnar vegen til Faderen, og himmelen.

På den andre sida finn vi den ny-gnostismen, som legg inn eigne tolkningar og nye vriar på Skrifta, og som endar opp i menneskeskapt kristendom og ideologi som eg meiner det er ingen vits å bruke tid på.

Liturgien som hjelp i viktig vegval.

Kva er Den norske kyrkja? Anten ein sit i Kyrkjedepartementet, Kyrkjekomitéen på Stortinget, er journalist i vandrehallen same staden, har sete i Kyrkjerådet, Kyrkjemøtet eller i Bispemøtet har ein nok meiningar om dette.

Men Confessio Augustana seier likevel klårt at Kyrkja er der kor Evangeliet vert lært rett og sakramenta brukt slik Kristus innstifta dei. (Art. VII)

Tyngdepunktet i kyrkja ligg ikkje i Oslo. Det ligg i lokalkyrkjelydane og i den lokale prestetenesta. Derfor skal vi på grasrota, som gjer vår daglege gjerning for Evangeliet og Gud Herren Jesus Kristus i førstelina ikkje tenkje smått om vår eiga teneste. Eg veit sjølv kva for enorm verdi tenesta til mange av mine forgjengarar i tenesta har hatt for folk.

Herdla kyrkje. Gravferd for dei 7 omkomne etter mineulukka på Heggøy 4.mai 1941. 1 vart skadd. Denne ulukka berørte dette bygdelaget særs sterkt. Ein helt umogeleg situasjon for dei sørgande på si side og den unge soknepresten Einar Tesdal på si side. Men: forf. si kjelde: ”Den dagen heldt presten den beste preika eg har høyrt. Han las teksta og sa så ingen ting.” Bilete: Gerhard Garatun Tjeldstø, Bergens Tidende©.

Og kva for meining er det at i at eit fåtall menneske i Dnk sitt leiarskap ”vrir” Kyrkja sin kurs i ei lei som dei fleste av oss på grasrota ikkje vil, og no i mange år har hausta mykje gråt og fortviling mellom oss som vil stå for klassisk kristendom?

Når Skard i nemnde bok skriv om kyrkjekampen mot slutten av det 3.århundret(s.68 flg.) seier han at dei som vart leiarar i kampen tok til å studere Skrifta, og det vi kjenner som Vedkjenninga, og dei første kyrkjefedrane som St.Justin Martyr og St.Hippolyt pånytt.

For:

Det må gjøres alvor av Kristus som Gud og mann i bibelsk mening.

Og, med tanke på liturgien sin plass i dette biletet:

”Har man(fremfor alt hatt)en stille (alliert) i kirkens aller helligste, i selve det gudstjenestelige liv. Her var stedet, den gang som nå-hvor tidenes skiftende klima hadde vanskeligst for å gjøre seg gjeldende. Ritualer og liturgier har en seig styrke, de forvitrer sent og er ikke lette å omprege-den dag i dag er vår høymesse i ..store drag den samme som den Justin (Martyr) og Ireneus(av Lyon) feiret…

Guds Ord, bønnetjenesten, nattverden:

Hjertene oppad!

Vi har løftet dem til herren!

La oss takke Herren!

Det er verdig og rett.

I sannhet verdig og rett er det…”

(Skard, Inkarnasjonen, s.69-70)

”Herre, eg er ikkje verdig at du kjem under mitt tak...”

Eukaristifeiring i hovudkyrkja i Fjell Prestegjeld, hausten 1998.

Foto: Odd Normann Thormodsæter.

Som i oldkyrkja er det i kyrkjelydane avgjerslene vil falla i endeleg vegval for Den norske kyrkja sine sokn og prestegjeld. Som alltid ved vegkryss er det viktig å vita kor ein kjem frå, for då veit ein mykje meir om kven ein er, og kor ein skal. Messeordninga “Den store lovsongen” er tenkt som ei hjelp i dette valet for dei mange gode prestar, kyrkjeleg tilsette, kyrkjelege råd, og leke til å leva ut “praktisk” men óg klassisk kristendom.

”Den store lovsongen”: Sidan siste messereform.

Det har hendt mykje sidan Høgmessa 1977/1983 og dei to Gudstenestebøkene kom i 1992. Då Liturgikommisjonen vart lagt ned på 80-talet, var signalet at arbeidet med liturgien måtte halda fram. Og i heile denne tida har Kyrkjerådet hatt eit fast liturgiutval, det som no ber namnet ”Nemnd for gudstenesteliv.”(NFG)

På landsplan

I 2003 ba Ungdommens kyrkjemøte om større fleksibilitet innan gjeldande gudstenesteordning. 12.september same året tok Kyrkjerådet óg til ords for reform av Høgmessa. Kyrkjemøtet på Lillehammer 17.-22.november gjorde så vedtak(”Høymesse under endring”) om at Høgmesseliturgien skal reviderast. NFG fekk reformen som eit spesialoppdrag og sette 5 underkomitéar i gong. Samstundes som ny liturgi kjem ny Salmebok. Hausten 2008 skal alt materiale frå Nemnda på høyring, og hausten 2009 siktar Kyrkjemøtet mot å fatte sitt vedtak.

Difor vert 2010 eit særs viktig år i Den norske kyrkja.

Dåverande preses i Bispemøtet, Biskop Finn Wagle sa i Vårt Land 14.jan. 2004 at ein ser for seg ei messeordning som er mindre detaljstyrt enn i dag, med større vekt på eit skapande gudstenestearbeid lokalt.

Kyrkjerådet sitt vedtak 10/04 talar så om reform av kyrkja sitt gudstenesteliv, med delmål som:

· Fleksibilitet

· Involvering

· Stedegengjøring

Bispemøtet har seinare sagt at dei vil ”...legge til rette for musikalsk og liturgisk mangfold og forsøksarbeid.”

I Bjørgvin

Ein har óg hengt seg på dei nye trendane i stiftsadministrasjonen i Bergen:

”Saman vil vi gjere Kristus kjent, trudd, elska og etterfølgd” er visjonen for Bjørgvin bispedøme. På nettsidene for stiftet vert det sagt at i 2005 - 2008 vil biskopen og bispedømerådet gjere denne visjonen verkeleg ved å vere:

· Saman som medarbeidarar

· Saman om trusopplæring

· Saman om gudstenesta

(Frå Strategiplan for biskopen og bispedømerådet i Bjørgvin 2005-2008)

Visjonen når det gjeld gudstenesta i Bjørgvin er å utvikle gudstenester og andre fellesskapsformer som er prega av nærleik til Gud og menneske ved å

1. Arbeide for å involvere fleire i gudstenestearbeidet, særleg barn og unge.

2. Legge til rette for musikalsk og liturgisk mangfald og forsøksarbeid.

3. Oppmuntre og legge til rette for åndeleg rettleiing og fordjuping.[8]

Familiekoret i Nordre Fjell syng under radiogudsteneste frå Landro kyrkje på NRK P1 22.august 1999[9].

Biskop Finn Wagle heldt så foredrag under Stiftsmøtet i Ulvik 31.mai 2005 med titlane: ”Vi må ha eit ritual”-visjonar ved starten av ei høgmessereform”, og ”Gudstenesta som stad for Trusoppleving.”

Han nemnde kyrkja som ei truserfaringsrørsle med basis i Hebr.11, og at gudstenesta skal spegla Guds Folk sine erfaringar med Faderen, Sonen og Heilaganden.

Ei sakramental erfaring med Faderen, Sonen og Heilaganden!

Barnedåp i Landro Kyrkje, Sotra 1999.

Wagle var elles særs open når det galdt kva retning revisjonsarbeidet skulle ta, og gav fleire viktige signal, alt frå å vise til problematikken born og gudsteneste(trusopplæringsreformen), sitere frå offertoriesalmen ”Vi rekker våre hender frem”(NoS 710) til kva konsekvensar det må få at kyrkja som folkerørsle har større dimensjonar enn talet på fotballsupportar i Tippeligaen. Men vi la merke til at den klassiske vestlege liturgien skulle ligge fast: Inngang, Ordet, Forbøn, Nattverden, Utgang. Han hadde tenkt langt meir statisk før, sa han, og lanserte slagord som: ”Fra regelstyrt –til mål-og kompetansestyrt gudsteneste” og ”Fra høymessereform til reform av kirkens gudstjenesteliv.”

Wagle sa at ”liturgisk kompetanse vil bli etterspurt.” I tillegg utdjupa han reformen: I tillegg til dei vedtekne ordningane for Gravferd(2002)og Vigsel(2003) skal kyrkja i perioden 2004-2010 få ny Høgmesseliturgi, Dåpsliturgi, Tekstbok[10], Koralbok, Salmebok, og Bibelomsetjing!

Om arbeidsmåten i prosessen sa Nidaros Biskop at den skulle vera ”åpen og erfaringsbasert”, ha ”et økumenisk perspektiv”, og at ein nettstad skulle opprettast med tanke på kommunikasjonen med kyrkjelydane. Her skal alt aktuelt materiale samlast.

http://www.kirken.no/?event=doLink&famId=9230 [11]

I Protokollen for møte i Bjørgvin bispedømeråd 14. juni 2005 av 30.06.05 kan me óg lesa at ein m.a. har handsama: Liturgisk forsøkssak: Fleksibel bruk av gudstenesteboka.

Seinare i 2005 fekk me så desse brev om

Fleksibel bruk av gudstenesteboka(Kyrkjerådet(Haavik)080905/090905), og
Invitasjon til å ta del i gudstenestereformen(Nemnd for gudstenesteliv(Wagle)/ Kyrkjerådet(Pettersen) 220905).

”Den store lovsongen”: Trongen for eit uavhengig utkast

Ravn Karsrud, Kapellan i Notodden skreiv under overskrifta ”Menighet i bevegelse” på kirken.no:

“…jeg er stolt av å ha vært med på å prøve noe nytt! Og jeg tror det som har skjedd her er interessant bl.a. som et tidstypisk uttrykk for en trend i kirkebildet. En side er den internasjonale inspirasjonen. I likhet med mange andre henter vi metodikk direkte fra ”fortropp-menigheter” i England, Tyskland og USA. Mye p.g.a. internett er veien kortere fra Holy Trinity Brompton, Willow Creek, og Saddleback enn den er fra Underhaugsv.15. Det er også mer ”look to Storsalen/ Lundehaugen/ Langesund” o.s.v. enn ”look to domprostiet”….”

Og Karsrud har meir verdfullt å seia.

Men det viktige i denne samanhengen er at Karsrud nok peikar på eit ømt punkt: Mange opplever det no slik at dei sentralkyrkjelege organ, det einskilde stiftet og prostiet sakte men sikkert misser sin autoritet i Dnk. Mange av oss hadde ikkje ønskt det slik, men på andre sida vil mange kunne seia at kyrkjestriden på 80-og 90-talet, og som vi framleis er midt oppe i måtte få store konsekvensar.

Ei kyrkje i oppløysing

Vi er komne inn i ei generell oppløysing i kyrkja. Dette kan ikkje stats-og sentralkyrkjelege parolar og honnørord skjule. Læremessig oppløysing er ein viktig del av dette biletet, og det fyller mange truande som har vore glade i kyrkja med sorg. Og det er ikkje sikkert at dei passivt dermed vil godta ei ny sentralkyrkjeleg liturgireform.

Det kan jo óg henda at det er fleire som veit noko og har meiningar om kva gudstenesta er og bør vere enn dei som Kyrkjerådet finn på å ta med i arbeidet sitt.

Liturgirevisjonar i vår kyrkja har dessutan ofte ikkje vore vellukka. Og ein skulle tru at kyrkja etterkvart skulle ha lært.

Domprost Gustav Jensen, som var ein hovudperson ved liturgireformen i 1889, sa ved det høvet: ”Det hadde vært å håpe på at (liturgiendringa) hadde skjedd på en lempeligere og naturligere måte”.[12]

Om 1920-liturgien skreiv Bjørgvin bispedømeråd. ”Den nye høgmesseritualet har no vorte prøvd i fleire år, men det ser ikkje ut til at det fær rett tak i kyrkjelyden”.

Noverande messeordning ber óg ein arv med seg frå liturgistriden sist på 70-og på 80-talet som ikkje er god. Det er særleg i Nord-Hålogaland stift mange sår etter ”Bispemessa” i 1977. Og frå vedkjenningsrørsla vart det m.a. stilt spørsmål om den teologiske gehalten i kollektbønene.

”Hvorfor ligger halvparten av gudstjenesteboken ubrukt? Slik har den tidlegare leiaren i Nemnd for gudstjenesteliv, Arne Solhaug, óg kjend frå Musica Sacra spurt, og viser til at mange høve til variasjon i noverande Gudstenestebøker ikkje er tekne i bruk.

For eiga rekning må eg nok óg konstatere at den eksisterande ordninga mange stader er noko av ein fiasko når det gjeld å ta i bruk dei høve ho trass alt gjer til variasjon.

Det er ikkje god strategi å venta på ei ny ”bispemesse” eller ”Nordstrandsliturgi[13]”. Nei, vi

syng ein ny song for Herren,

...saman med,

øyar og strender

og dei som bur der!

Jes 42,10

Eit postmodernistisk drag

Når vi først er inne på oppløysinga i Dnk, må det seiast at eit postmodernistisk drag i kyrkja no er tydeleg. Ein kan no spore ein tendens til at prestar og sokn kjenner seg meir og meir frie i relasjon til vedteken liturgi. Dette er ikkje bra.

Dette postmodernistiske draget finn vi elles heilt opp på bispeplan.

Eg vil i denne samanhengen sitera brev frå Oslo biskop til prostane i stiftet, om delegasjon av mynde til å gjere mindre endringar i dei fastsette liturgiane (12.12.2001):

”Biskopen har en generell myndighet til å fravike fra gjeldende liturgiske ordninger, jfr. gudstjenestebokens alminnelige bestemmelser pt. c ”.[14]

Dette hadde biskop Stålsett ikkje rett i, for det er ikkje det som står i dette punktet, men vi kan seia at han fekk rett, for den nye ordninga for vigsel kom etter den kongelege brudevigselen for ope TV-kamera og heile folket i Domkyrkja i Oslo 25.august 2001. Her kunne alle sjå at ein av bispane braut med den liturgien han sjølv skulle vere med å verja.

Og etter at ein av bispane har agert etter måten så fritt når det gjeld liturgi(og dessutan på andre ikkje heilt uvesentlege felt i relasjon til kyrkja sine ordningar), er det nok ikkje lett for nokon å argumentere for einskap i denne kyrkja lenger, om vi er mange som aldri så mykje skulle ønskje dette.

I Oslo Domkyrkje, ”rett under” nasen til Kyrkjedepartementet nyttar dei óg ei messeordning som må seiast å vera noko fri i relasjon til 1977/1983-ordninga.

”Kom Ande med di skaparmakt”(NoS 209) Ein av fleire preikestolklede frå Landro kyrkje, Fjell Prestegjeld, 1996. Laga av RB.

”Den store lovsongen”: Om sjølve utkastet.

Evangelisk-katolsk spiritualitet

Eg legg dette utkastet fram som høgkyrkjeleg prest, med klassisk luthersk konfesjonell bakgrunn, og med ei open økumenisk haldning. Du kan sjå nærare kven eg er og kva eg står for på:

http://www.stellamaris.no/sp.html

http://www.stellamaris.no

Gudstenesteidealet mitt finn eg i Skrifta:(t.d. Luk.4,16; Apg.20,7+32, og alt nemnde Rom.12,1-2)

“... at de må bera fram lekamen dykkar til eit levande og heilagt offer som er til hugnad for Gud. Det skal vera dykkar åndelege gudsteneste...”

Vidare er eg særs takksam for inspirasjonen frå mange gudstenester med prestane heime i Fana frå 1965 av, men óg frå impulsar frå gode prestar og biskopar i Dnk, og sjølvsagt frå Kyrkjeleg Fornying sine Granstemner og Åptaleirar, den augustinske presteordenen Pro Ecclesia, FBB, og SKG.

Sta.Sunniva til Selje

Attgjeve med løyve frå

Atelier Amdam, 6740 Selje.[15]

Framlegget kan elles sjåast på som ein kombinasjon av ”Den Heilage Messa” til Samråd på Kirkens Grunn(1994-1999)[16], Altarboka av 1920, og FBBs Kollektbønframlegg(1989/1991). Eg har ikkje sett noko poeng i å fjerne alt med kjelde i Høgmessa av 1977/1983 med seinare tillegg. Her er óg inspirasjon frå Kyrkja si soge i vårt land attende til misjonstida og St.Olav(før den udelte kyrkja), bedehustradisjonen, karismatikken, fleire katolske inspirasjonskjelder i England, Irland og USA, arbeider av den lærde engelske presten Dom Gregory Dix[17], og svensk høgkyrkjelegdom(Giertz, Gärtner, Rosendal, Pleijel m.fl.)

Gå i Kristi Fred...

Etter Høgmessa, St.Nicolaikyrkja, Gran, Januar 2004. På biletet ser me m.a. frå v. kyrkjelydsprest Stein Barlaup, res.kap. Ketil Nødtvedt, sokneprest Otto Odland, prorektor Anne Karin Unneland, kantor Stein Johannes Kolnes, forf., og sokneprest Victor Meyer.

Foto: Boe Johs Hermansen.

George Eglinton Alston Dix (munkenamn Gregory) (1901–1952) var ein prest og teolog som høyrde til Nashdom Abbey, ein anglikansk, benediktinsk kommunitet. Han tok óg del i britisk samfunnsdebatt, med fleire foredrag på BBC.

I den mest kjende boka si. ”The shape of the liturgy”, legg han fram hovudtesa si om

THE ”FOUR-ACTION' SHAPE OF THE EUCHARIST”[18]

”The last supper of our Lord with His disciples is the source of the liturgical eucharist, but not the model for its performance. The New
Testament accounts of that supper as they stand in the received text present us with what may be called a 'seven-action scheme' of the rite then
inaugurated.

Our Lord

(1) took bread;

(2) 'gave thanks' over it;

(3) broke
it;

(4) distributed it, saying certain words. Later He

(5) took a cup;

(6)
'gave thanks' over that;

(7) handed it to His disciples, saying certain
words.

We are so accustomed to the liturgical shape of the eucharist as we
know it that we do not instantly appreciate the fact that it is not based in
practice on this 'seven-action scheme' but on a somewhat drastic modification of it. With absolute unanimity the liturgical tradition reproduces
these seven actions as

(1) The offertory; bread and wine are 'taken'
and placed on the table together.

(2) The prayer; the president gives
thanks to God over bread and wine together.

(3) The fraction; the bread
is broken.

(4) The communion; the bread and wine are distributed together.

Altså:

A ”four-action shape”-offertory of bread, prayer, fraction, communion.[19]”

Eg vil vidare nemne det programmet Biskop Bo Giertz la fram då han tok til i Göteborg Stift i 1949. Han tek her til med krisa verda har vore i, før han peiker på kraftkjeldene for vegen vidare i sitt ”Herdabrev till prästerskapet och församlingarna i Göteborgs stift”: Arvet från fornkyrkan” ”Arvet från reformationen” og ”Arvet från kyrkväckelsen.”

Som Giertz i 1949 ønskjer eg at den klassiske apostoliske, katolske, reformatoriske og evangeliske arven skal gje retning for kyrkja og gudstenesta i dag og i framtida, i det vi kan kalla ein ”evangelisk-katolsk” spiritualitet.

8.Juni 1949: Bo Giertz sender hyrdingbrev til Göteborg stift.

Illustrasjon frå Bo Giertz: ”Grunden”(1942)

Dessutan må Giertz sine bøker Kristi Kyrka(1939) og Kyrkofromhet(1939) sjølvsagt nemnast, saman med ”Stengrunden”, på norsk 1942-. Som ingen andre har Giertz makta å seia kva ”Evangelisk-Katolsk” preste-og gudsteneste på luthersk bakgrunn er:

“...vi nu träda fram för att förenas med Kristus och själva bliva ett offer...”

“Inför nattvarden behärskas själen av en enda stor längtan: att få upptagas och inneslutas i (Kristi) offer, att få lyftas in i det salighetens rike, som här öppnar sin port på glänt, att bliva “uppfylld och kringvärvd av Kristi gudom”, för att tala med en av reformationstidens nattvardsböner.”

“Kyrkofromhet”, s.85, 90[20]

Liv i gudstenesta...

Men eg vil gjerne løfte fram godt stoff frå Norge. Bjarne Skard er nemnd tidlegare. Tore Kopperud sine bøker om gudstenesta er framleis aktuelle, og sume av konfirmantbøkene vi har fått(Njål Klevberg/Svein Morland: Gud ER, og Lier/Kopperud/Egil Morland sine Meir enn du anar/Lev Livet har óg formidla gudstenesteglede. Eg nemner óg at for 15 år sidan vart dokumentet Liv i gudstjenesten, Gudstjenesten i livet lagt fram for Kyrkjemøtet(12.2/90. Studiehefte 1991) Dokumentet seier m.a. dette om kva ei god gudsteneste er: (Pkt 6.3 s.75)

· Ho gjev både kvile, stille og utfordrar til deltaking

· kallar til bot og omvending

· styrkjer og fornyar trua og kallar til teneste

· formidlar både undervisning og sjelesorg

· er plassen hvor ein vil ta med grannen sin(!)[21]

Eukaristibønene

Til det utkastet som ligg føre nemner eg særleg at når det gjeld utforminga av eukaristibønene er henta impulsar frå t.d. Regin Prenter; Skabelse og Genløsning: Fuldendelsens offermåltid, s.529 flg.(Kbh.1971), Erklæring om Kyrkjeleg Fornying(1969/2000) og dei lærde arbeidene til kateket i Askøy, Reidun Jofrid Kleppestrand,(Utviklingen av nattverdliturgien fra NT til Hippolyt, NLA 2001)

og kyrkjelydsprest Stein Barlaup i Aukra Prestegjeld(Gjer dette til minne om meg, LIV-kurs 2000-2001)

Eg vil ikkje bagatellisere ”messeofferdebatten” på 90-talet, men seier klårt at eg står for ein mellomposisjon mellom dei ”lutherske” og dei ”katolske” der dogmet om rettferdiggjeringa ved trua åleine for Kristi skuld er retningsgjevar. Og den Kristus som er for oss, er den same Kristus som er i oss. Vi må då gjerne med dei polsk-amerikanske gamalkatolikkane kalla messa for ”The Eucharistic Sacrifice of the Mass”, men presiserer at Kyrkja sitt offer i eukaristien er eit mysterium:

”Livets sønderbrutte deler

bringer vi deg når vi kneler...”

(Svein Ellingsen, NoS 650, v.1)

Dette standpunktet ligg nær Prost Asle Dingstad si forståing i eit foredrag i Bergen hausten 1996: Nattverden: Offer eller gave?

http://www.stellamaris.no/ad1.htm

Men vedkjenningstru lutherdom har meir å ause av på dette feltet enn ein skulle tru ut frå moderne luthersk tradisjon og forkynning. Såleis seier

Confessio Augustana:

“Skriften(lærer) oss at vi rettferdiggjøres overfor Gud ved troen på Kristus...Men Kristus befaler å gjøre det til hans ihukommelse. Derfor er messen innstiftet for at troen hos dem som bruker sakramentet, må huske på hvilke velgjerninger den mottar ved Kristus, og oppreise og trøste den engstede samvittighet. For dette er å komme Kristus i hu: Å komme i hu hans velgjerninger, og erkjenne at de i sannhet blir gitt til oss... Messen bør altså holdes med det formål at sakramentet(…) skal rekkes dem som trenger til trøst, slik som Ambrosius sier: "Fordi jeg alltid synder, må jeg alltid motta legemiddelet".

Men da messen er en slik meddelelse av sakramentet, holdes der hos oss en messe på hver helligdag, - og også på andre dager hvis der er noen som ønsker å bruke sakramentet -, der sakramentet rekkes dem som begjærer det...denne skikk er(ikke) ny i kirken. Chrysostomus sier at presten daglig står foran alteret og kaller noen til kommunion, men andre holder han borte...

... messen har kirkens eksempel for seg ut fra Skriften og kirkefedrene...[22]”

Apologien:

“De(t)offer som nå gjenstår, er takkoffer(eukjaristiká), som også blir kalt lovprisningsoffer, forkynnelse av evangeliet, troen, påkallelsen, takksigelsen, bekjennelsen, de helliges prøvelse, ja, alle gode gjerninger av de hellige. Disse offer er ikke godtgjørelser for dem som bringer dem, de kan
ikke overføres til andre som ved dem fortjener syndenes forlatelse eller forsoning ved utført gjerning (ex opere operato). De kommer nemlig fra dem som allerede er forsont. Og dette er den nye pakts offer, slik Peter lærer i

1. Pet 2 (5): «Et hellig presteskap, for at dere skal bære fram åndelige
offer. [23]””

Fridom under ansvar

Eg går ikkje for noko ”fritt fram”, eller ”einkvar etter eige hovud”. Så langt det er mogleg vil eg vise til Tenesteordninga(TO, 1990-2003) si føring om presten sitt samvirke med sokneråda(§2), sjølv om offisiell Dnk-teologi om rådsstrukturen er noko snillistisk og urealistisk. På andre sida gjev ny TO no tenestegjerande prest fullt mynde over gudstenesta: ”Forrettende prest har ansvaret for å lede forberedelsen og gjennomføringen av gudstjenester og kirkelige handlinger. Presten har i denne sammenheng rett til å treffe beslutning i alle forhold der beslutningsmyndigheten ikke er lagt til andre enn presten.” (§7)

Likevel: Auka liturgisk fridom kan no i ein periode vera bra. Men for at ikkje ein slik reform skal opna for diverse fikse idéar frå prestar og andre som ikkje veit kva den klassiske messa er-eller for avvik fra den klassisk kristne og lutherske tradisjonen, må særleg dei som er glade i den klassiske prestetenesta ved altaret som celebrant, og på preikestolen som predikant gå i førevegen og visa veg.

Eg trur at det no er marknad for gode liturgar og forkynnarar. Aller mest slike som kjenner Herren, veit kva Han, apostlane og Kyrkja har sagt, og vil møte tida vi lever i med den ballasten.

For kvar prest, kvart sokn og kvar messe må det handle om å vera i den klassisk kyrkjelege tradisjonen, ei fast kjerne med inngang, Guds Ord, bøner, eukaristi og velsigning symbolisert med dei 5 fingrane på Kristus sine velsignande hender:

Allherskaren Kristus(Pantokrator)

Ikon frå Sta Katarinaklosteret, Sinai, Egypt

http://www2.cytanet.com.cy/gogreek/fifth.html

Istaden for ordningar for alle tenkjelege gudstenester slik den noverande Gudstenesteboka legg opp til, meiner eg at det er betre å lage ei hovudordning med modular som kan tilpassast det einskilde høve. Dette er óg god pedagogikk, ikke minst andsynes born, og vil leie alle samlingar i kyrkja inn mot messa.

Språkform

Så litt om god norsk språkform i arbeidet. Her kan eg vise til Roald Flemestad, komande bisp i NKK, som er ein av fleire prestebrødre eg skuldar mykje av den kunnskapen eg har fått om liturgi. Han seier om arbeidet sitt med å oversetje Hippolyt si nattverdbøn frå oldkyrkja:

...originalen er faktisk for "arkaisk" til å være brukelig...(den er)ytterst vanskelig/heller umulig å oversette ord for ord....(og)alle moderne tilpasninger, er relativt "frie".

Eg har elles nytta konservativ nynorsk, men teke sikte på å fjerna arkaiske formar. Fader er forandra til Far der dette er naturleg. Æveleg er forandra til Evig. Me er skifta ut med Vi første gongen det førekjem i ein samanheng, men er likevel nytta ved fleire førekomster. A-infinitiv er forsøkt nytta konsekvent. i-endingar er skifta ut i substantiv. Doksologiane i kollektbønene er normalisert både i relasjon til AB 1920 og ”FBB-rekkja” 1989/1991.

Den Store Lovsongen-Øygardsliturgien

I Øygarden prestegjeld har sokneprest, medarbeidarar og kyrkjelege råd då på bakgrunnen over utarbeidd ”Den store lovsongen”-”Øygardsliturgien”, teke han i bruk på prøve frå 1.s. i advent 2005, og formalisert bruken i sams soknerådsmøter 1.februar 2006.

Seinare i 2006 hadde Øygarden prestegjeld visitas. I perioden 13.-17.september visiterte Bjørgvin Biskop Ole D.Hagesæther sokna Blomvåg og Hjelme, som til saman utgjer Øygarden prestegjeld.

Hjelme Kyrkje, Øygarden, 35 år i 2006. Altarbiletet var ei gave frå utflytta Hjelmesokningar: “Følgjande tekst står på et foto av Knut Hovden med mor og far: "Alterbilledet er en gave til Hjelme nye Kirke.Til minde om far og mor, fra Knut og Ola Hovden, sept. 28 de. September 1970."[24] Foto: Odd Normann Thormodsæther.

Denne saka var ein av to store som vart tekne opp under visitasen. I lys av den vanskelege situasjonen i Den norske kyrkja vart den andre saka gjeve namnet: Forhaling. Sjå nærare i visitasdokumenta[25].

I visitasforedraget sa biskopen m.a.:

”Den andre store saka ved denne visitasen er den nye gudstenesteliturgien de har arbeidd fram, ”Øygardsliturgien” har den vore kalla, eller ”Den store lovsongen”.

De har nytta det høvet som alle kyrkjelydane har no for tida, til å søka å meisle ut ny liturgi som ei prøveordning. Og her har de gjort noko som er uvanleg spanande: De søkjer å halde i hop gamal levande og velprøvd liturgi med ein opnare bedehustradisjon med enklare songar og stor deltaking frå lekfolket si side. Det er klart at det er presten som legg mange av premissane, eg kjenner att mykje av stoffet frå meir høgkyrkjelege tradisjonar. Sjeldan såg eg likevel eit så aktivt deltakande lekfolk. Her skapar de noko som verkeleg er interessant.

Når det gjeld gudstenesta, gler eg meg over stor og aktiv deltaking frå kyrkjelyden si side, der både barn og unge er involverte. Likeså over eit band som er med og supplerer orgelet. Med Powerpoint har vanlege folk heile tida oversikt over kvar vi er og kva vi gjer. Her er solid forkynning og stor fleksibilitet.

Men som eg alt har sagt ved fleire høve: De er for glade i ord. Sjølv om dei er gode og bibelske og fører med seg vakker tradisjon, så kan dei verte for mange. Særleg er dette tydeleg i nattverdliturgien, her trengs det at nokon strammar opp og skjer bort.

Alt endringsarbeid tek tid. Eg trur de gjer klokt i å behalde den noverande liturgien ved nokre av gudstenestene...

Sjeldan har eg hatt så mykje på hjarta som nett no. Det er så mange einskildobservasjonar eg hadde hatt hug til å kommentere. Om att og om att har eg tatt dykk i å gjere framifrå godt arbeid. Det gjeld ikkje minst medarbeidarane som er tilsette. Eg kunne nemnd dei ved namn ein etter ein og fortalt kva eg har sett av faglegheit, kjærleik og vilje til å satse.

Ver med dei no, og nytt tida. Ho er god og full av mogelegheiter.

Ein visitas er over, og biskopen fer vidare til andre kyrkjelydar. Eg kjenner det likevel slik at vi er ikkje ferdige enno, ikkje eg med dykk og ikkje de med meg. Vi treng å ha kontakt med kvarandre i den prosessen de har tatt til med. Her er mykje å vinne og mykje å risikera.

De har prosten som medarbeidar, han har de tillit til og han har vore dykk ein klok rådgjevar. Men eg er komen til at eg vil attende til dykk og møte dykk til drøftingar ei kveldsstund om eitt år... Då har vi erfaringar frå den nye gudstenesteliturgien…

Eg kjenner at denne visitasen har Gud brukt. Eg seier som Paulus: ”Eg vil kome att for å sjå korleis det går med dykk…””

18.september 2007 heldt så biskopen ”Ettervisitas” i Øygarden. Av referatet framkjem at dette vart bestemt om ”Den Store Lovsongen”:

"Den store lovsongen" - Prøveliturgien for Øygarden Prestegjeld

”-Har fått løyve til å prøva denne liturgien ut året 2007. Korleis skal så evalueringa gjennomførast:
- Finst ferdige evalueringsskjema for dette arbeidet. Her vil det bli fanga opp kva den meiner som går ofte til gudsteneste/den som går meir sporadisk i kyrkja.

- Bør ha hjelp frå bispedømmekontoret om korleis dette bør gjennomførast.

- Endeleg vedtak bør venta til over påske 2008.

- Anbefalar at "Den store lovsongen" blir brukt til dette er avklart etter endeleg vedtak.

- Tilbakemeldingane har vore konstruktive. Liturgien er blitt litt endra og justert etter kvart.
- Mest tilbakemeldingar på salme/songval, mindre av orda i liturgien.”

I skrivande stund er evalueringa ikkje gjort.

Dersom andre prestar, prestegjeld, sokn, kyrkjelege organisasjonar osb. som vil halde fast på klassisk kristen tru og kristent liv ønskjer å gjere det same som Øygarden kan dei gjerne gjere seg bruk av soknepresten si saksutgreiing, framlegg til vedtak, og påfølgjande soknerådsvedtak:

http://www.stellamaris.no/storlovs.htm

Til vidare studium og Litteratur:

DEN STORE LOVSONGEN

AGENDE FOR FEIRING AV DEN HEILAGE MESSA

Versjon 01.12.2012.

Framlegg til Messebok for prestegjeld, sokn og kyrkjelydar som vil halda fast på klassisk kristen tru og kristent liv.

(Samsvarer med strukturen i Hovudgudsteneste for Dnk, 2011.)

http://www.stellamaris.no/DSLfvaug06.htm

http://www.stellamaris.no/DSL fullversjon 310806.pdf

http://www.stellamaris.no/DSLuodes12.htm

http://www.stellamaris.no/DSL utskriven ordning desember 2012.pdf

http://www.stellamaris.no/DSLeukyfeb06.htm

http://www.stellamaris.no/DSLeukyfeb06.pdf

http://www.stellamaris.no/DSLafgtb77.htm

http://www.stellamaris.no/DSL Alt forboner GTB1977 300806.pdf

Nokre tips til hjelp for celebrantar ved feiring av messe Versus populum:

http://www.stellamaris.no/versuspop.htm

Bruk av røykjelse i messer og tidebøner:

http://www.stellamaris.no/royk.htm

Ekstra forbøner frå Gudstenestebøkene 1992:

http://www.stellamaris.no/forb.htm

Messeordning SKG/Samråd på Kirkens Grunn:

http://www.stellamaris.no/skgm2.htm

http://www.stellamaris.no/skgm3.htm

Liturgi for påskenattsmesse:

http://www.stellamaris.no/paskenatt.htm

På

http://www.stellamaris.no

kan ein óg finna:

Rettleiing ved Dåp

http://www.stellamaris.no/dop1.htm

Dåpsliturgi

http://www.stellamaris.no/doplit.htm

Rettleiing ved Privat Skriftemål

http://www.stellamaris.no/skrifte.htm

Rettleiing ved Konfirmasjon

http://www.stellamaris.no/konf1.htm

Rettleiing ved Nattverd

http://www.stellamaris.no/euk3.htm

Rettleiing ved Sjukesalving

http://www.stellamaris.no/salv.htm

Rettleiing ved Vigsel

http://www.stellamaris.no/bryll.htm

Vigselsliturgi

http://www.stellamaris.no/viky.htm

Rettleiing ved Gravferd

http://www.stellamaris.no/gravf.htm

Sext(Middagsbøn): Liturgi

http://www.stellamaris.no/sext.htm

Liturgiar for velsigning av heimen

http://www.stellamaris.no/vigsheim.htm

Ordning for påskemåltid

Helge Aarflot: Barn og liturgi: La dem myldre for Herren! Lære og Liv 5/1977

H.Aldenhoven: Die spirituell-theologischen Konsequenzen der Struktur des Eucharistigebetes. Internationalen Kirchlichen Zeitschrift 3/1980

Sverre Aalen: Nattverden som offermåltid i det NT TTK 1964 s.193 flg.(Også i GSGS Univ.forl.,1973, s.129)

Stein Barlaup: Gjer dette til minne om meg, LIV-kurs 2000-2001

Armin-Ernst Buchrucker: Wort, Kirche und Abendmahl bei Luther, Stelten&Co, Bremen 1972

Nils A. Dahl: Feiringen af Herrens nattverd i den eldste kirke og i vår egen tid. i: Nattverden i menighetens liv, utg.av Den norske kirkes presteforening, Oslo 1977, 32-74.

Fritjof Dalby : Kyrkoårets Dagar och Heligdagar, Verbum 1964

Asle Dingstad: Nattverden-offer eller gave? Foredrag FBB 1996[26]

Dom Gregory Dix : Jurisdiction in the early church, Church Literature Assocation, London 1938

Dom Gregory Dix: The Theology of Confirmation in relation to baptism, Dacre Press, Westminster, 1946

Dom Gregory Dix: The image perpetuated, i: The image and likeness of God, Dacre Press, Westminster, 1953

Dom Gregory Dix: The Gospel for the Greeks, i: Jew and Greek, Dacre Press, Westminster, 1953

Dom Gregory Dix: The shape of the liturgy, A&C Black, 1945

Roald Flemestad: Den jødiske bakgrunn for nadverdsbønner, Lære og Liv 2/1996

Roald Flemestad: Nadverdsfeiringens bærende struktur, Lære og Liv 4/2007

Bo Giertz: Kristi Kyrka, Verbum, 1939

Bo Giertz: Kyrkofromhet, Verbum, 1939

Bo Giertz: Grunden, Verbum, 1942

Bo Giertz: Stengrunden, Arne Gimnes m.fl.1942-.

Per Bjørn Halvorsen: De første kristnes eukaristi, I og II. St. Olav 1978.

Per Bjørn Halvorsen: Jesu nattverd. Messen gjennom 2000 år. Oslo: St. Olav forl. 1989.

Stig Wernø Holter: Ny ordning for høymessen UT 2/1976

Oddvar Johan Jensen: Det effektivt nærværende Golgataoffer: Et spørsmål til KF's nattverdteologi. KFs Meldingsblad 3/1981, s 11-16

Karl-Hermann Kandler: Christi Leib und Blut: Studien zur gegenwärtigen lutherischen Abendmahlslehre, 1982

Katolsk-luthersk samtalegruppe i Norge: Nattverden-Herrens måltid. Uttalelse 1982

Kollegiet i KF: Erklæring om Kirkelig Fornyelse av 1969, 1998, 1999, 2000 med framlegg til tilleggserklæringer 1989, og Fråsegn om det heilage ekteskapet, 1997.

Kollegiet i KF: Memorandum om Kristi lidelse og død LK 1975 s.172 flg.

Kollegiet i KF: Merknader til Limadokumentet, s.6-7, 1982

Tore Kopperud: På jorden som i himmelen. Nye Luther forlag, 1989

Tore Kopperud: På vandring gjennom kirkeåret, Nye Luther forlag, 1992

Reidun Jofrid Kleppestrand, Utviklingen av nattverdliturgien fra NT til Hippolyt, NLA 2001

Njål Klevberg/Svein Morland: Gud ER, Aschehoug, 1981

Ståle Johannes Kristiansen: Apropos nattverddebatten, Lære og Liv 4/1996

Hans Christian Lier/Tore Kopperud/Egil Morland: Meir enn du anar/Lev Livet

Ole Fredrik Kullerud, Liturgi uten estetikk? Troens Ord 1/2008

Lære og Liv 1/1975 Midtsider: Gudstjeneste(Kr.Edvard Skaar?)

Lære og Liv 6/1975 Midtsider: Høymessen(Kr.Edvard Skaar?)

Svenn Martinsen: Nattverdens hellige mysterium, Foredrag KFs Arbeidsdager 1984, i: FS Håkon Fred Breen, 280888.

Svenn Martinsen og Otto Odland: Evangelisk-Katolsk Kirke, 2000

Svenn Martinsen: Godt å komme hjem, 7 Radioprekener på NRK P1, 1999-2003. Arken forlag, 2004.

John Henry Cardinal Newman: Private Judgment, i: Essays and Sketches, Vol.2, 1948

Torbjørn Olsen: Gudstjeneste 1, Meløy 1987

Torbjørn Olsen: Gudstjeneste 2, Meløy 1987

Regin Prenter: Skabelse og Genløsning: Fuldendelsens offermåltid, s.529 flg. 1971

Joseph Kardinal Ratzinger(Pave Benedikt XVI): Liturgiens ånd, St. Olav 2001

Samråd på Kirkens Grunn: Troserklæringen(Statement of Faith) av 080499

Kr.Edvard Skaar: Teologien i eucharistibønnene LK 1975? s.220-224.

Kr.Edvard Skaar: Nattverden som offermåltid Lære og Liv 4/5 1975

Kr.Edvard Skaar: Den nye Høymessen, en vurdering Lære og Liv 2/1976

Kr.Edvard Skaar: Det eucharistiske offer. En analyse og et bidrag til drøftelsene av nattverden i nyere luthersk teologi. TTK 44(1973),177-193.

Kr.Edvard Skaar: Eucharistibønnen. TTK 50(1979), 173-193.

Kr.Edvard Skaar: Bidrag i Nattverden i menighetens liv (Andaktsbokselskapet 1977, 75-86.)

Bjarne Skard : Inkarnasjonen: En dogmehistorisk fremstilling. Land og Kirke, 1951

Sverre H.Smebye: Gudstjenesten Kirkens møte med Kristus Lære og Liv 6/1975

Sverre H.Smebye: Nattverdens elementer efter Kristi innstiftelse og i Kirkens bruk.(manus)

Sverre H.Smebye: Søndagens Høymesse som Nattverdgudstjeneste.(manus)

Kåre Svebak: Ny Messe-Nytt forfall Lære og Liv 1-2/1978

Øystein Thelle: Bidrag i Nattverden i menighetens liv (Andaktsbokselskapet 1977, 75-86.)

H.E.Wisløff: Nattverdsyn og nattverdpraksis i vår kirke i dag. LKT 20/1955

Seljumannamesse. Vandregudsteneste i Bergen sentrum Juli 1991.

På biletet ser me m.a.(skjult) Sokneprest Mariakyrkja Otto Odland, Domprost Halfdan Tschudi Bondevik, Sokneprest Fridalen Nils Peder Kjetså, Res.Kap. Johanneskyrkja og St.Jakob Henry Skogvoll, Diakonisse, Sokneprest Loddefjord Arnfinn Haram, Kantor Salhus Knut Nyborg, og litt av Sokneprest Johannes og St.Jakob Stein Eirik Foss.

Forfattaren var Sokneprest i Øygarden Prestegjeld frå 2002-2013.

Kapellan i Fjell Prestegjeld, med særskild ansvar for Nordre Fjell(1990-2002).

Sokneprest i Bud i Romsdal 1979-1990

Feltprest i Luftforsvaret 1978-1979. Ordinert 1978 av Bjørgvin Biskop Thor With.

Vegleiar Region Vest SKG Samråd på Kirkens Grunn 1998-2001.

Nokre andre publikasjonar utanom dei som er nemnde over:

-1989 Kyrkje i Oppbrudd Visitasmelding til Møre Biskop

1989 Kyrkjelydane ved Hustadvika. (Red.) på internett

http://www.stellamaris.no/kyrkjelydane.pdf

-1990 Papirer fra Prestegardsloftet. (Red.)

-1996 “Eg ber ikkje agg til nokon.” Soga om Sokneprest Ingolf Boge sitt martyrium. Bjørgvin kyrkjesogelag sitt årsskrift, på internett

http://www.stellamaris.no/boge.htm

-2006 Klår til Forhaling Visitasmelding til Bjørgvin Biskop (Red.) på internett

http://www.stellamaris.no/vismeld.htm

”Å, du Guds apostelskare,

hvilken kjær og salig stund

da med sang du fikk besvare

sang av Jesu egen munn,

i et stort Halleluja

prise Gud for frelse fra

hint Egyptens tunge plager

og for Kanaans frydedager.”

(Kingo, NoS 142, v.3)

Sokneprest Em.Svenn Martinsen

Postboks 100, 5331 Rong

Mobil: 950 67890

svennam@hotmail.com

[1]Kjelder:

Altarbok for Den norske kyrkja, 4. oppl. Andaktsbokselskapet, 1920- Oslo 1966.

Gudstenestebok for Den norske kyrkja, I-II 1977-1992. Verbum, Oslo 1992.

Tillegg til Gudstenestebok for Den norske kyrkja, I-II/Forsøkssakar, 1996- Verbum, Oslo 1996.

Gudstjeneste. Torbjørn Olsen, Glomfjord 1987.(Inkl.Illustrasjonar)

Gudstjeneste.Tilleggshefte. Torbjørn Olsen, Glomfjord 1987.

Kollektbøner. Bearbeidd av Svein Morland og Otto Odland etter bokmålsutgåve 1989, utgjeve med føreord av Foreningen for Bibel og bekjennelse 1993. Nokre redaksjonelle endringar 2005.

Til FBB si kollektbønutgåve er lagt bønene frå Altarbok for Den norske kyrkja, 4.oppl., s.61-63 og 71-80.

”Gran-messa”. I ymse utgåvar nytta ved Kyrkjestemner til Bøne-og Arbeidsfellesskapen Kyrkjeleg Fornying frå 1967-1993.

Messeordning for SKG(Samråd på Kirkens Grunn)-etter høyringsrunde 1998 og vegleiarkollegiets gjennomarbeiding 1998 og 1999, slik ho vart nytta i SKG Region Oslo/ Hamar og Vest(Bjørgvin og Stavanger)

Den hellige messe. Agende for Den nordisk-katolske kirke 1999-2005.

Den store lovsongen, Gudstenesteprosjekt Øygarden Prestegjeld 2004-.

[2] Sjå óg agende for feiring av den heilage messa for prest, diakon, kantor og andre kyrkjeleg tilsette.

[6] Sjå óg frå same kjelda ”Et ekskurs om kulten”. s.38-41 og 69-70.

[7] Uttrykk ofte nytta av min lærefar, prof.dr. Leiv Aalen. Sjå óg http://en.wikipedia.org/wiki/Ecclesia_Militans

[8] Sjå óg ”Strategiplan for Dnk 2005-2008”.

[10] M.a skal diskuterast om ein skal ha to, eller tre tekstrekker.

[11] Førebels må eg innrømme at eg er noko uroa over framlegga. Dnk ser ut til å gå mot ein reform som vil kunne markere eit markert brot med tradisjonen. Sjå óg Liturgi uten estetikk? Pastor Ole Fredrik Kullerud, Troens Ord 1/2008.

[12] Sjå meir om Gustav Jensen i Prof.Bernt T. Oftestad sin artikkel:

http://home.gethome.no/berntt/Jensen.html

[13] Namn på utkast til ny Familiegudstenesteliturgi, brukt på Nordstrand alt frå 1978.

[14] Bjørn Sandvik: “Kirkens liturgi-eller prestens” (MF, mars 2004)

[16] Denne liturgien fekk eg sjølv vere med å utforme i eit rikt og stimulerande kollega-og medarbeidarskap i Vegleiarkollegiet i SKG.

[18] Eucharist and the Lord's supper, Dom Gregory Dix: The shape of the liturgy, Chapter IV 1945, s.48-49.

[19] Her skil eg lag med min lærefar prof.dr. Leiv Aalen:

“Anamnesen (ihukommelsen av Kristi frelseshandlinger) var søkt tydeliggjort(-I Granmessen, 1979, forf.anm). Det var innført epiklese (påkallelse av Den hellige ånd over brød og vin). I Kirkelig Fornyelse var ønsket om reform av gudstjenesten på slike økumeniske premisser levende. Men enkelte av elementene møtte motstand. Professor Leiv Aalen skal under en nattverd under kirkestevnet på Gran i januar 1979 stille ha reist seg opp og listet seg ned til døren. Han skal på tomannshånd ha meddelt at han ikke kunne delta i en nattverd som var heretisk. Han tok også offentlig (under et måltid på Granavolden) til orde og sa han betraktet "Gran-messen" som heretisk! Dagen etter hadde celebrant, sokneprest Stein Eirik Foss forandret liturgien, "vi må jo bruke gjeldende innstiftelsesord for Dnk". Epiklesen var for Aalen uakseptabel i en luthersk messe. (Liturgi uten estetikk? Pastor Ole Fredrik Kullerud, Troens Ord 1/2008)

Seinare vart epiklesespørsmålet i KF løst på eit vis, m.a med bidrag, fra forf., føredrag Arbeidsdagene Furuset 1982. (Publisert i FS Håkon Fred Breen, 1988). I ein sum: Kommunions-eller konsekrasjonsepiklese?Men Dnks "Johannesliturgi"(1983) vart meir radikal enn den eg fekk meg til å gjere framlegg om året før!( Har begge typer epiklese)

[21] Sjå óg sokneprest Bjørn Sandvik sitt interessante føredrag: “Kirkens liturgi-eller prestens”(mars 2004) kor han ikkje bare viste til ei viss ”nussifisering” i måten sume prestar feirer dåpsliturgien, men óg m.a. åtvarar mot utviklinga i det komande liturgiske revisjonsarbeidet på basis av den nye gravferdsliturgien som det er sagt skal finna si endelege form i 2007:

”Praktisk teologi er teologiens dronning har det vært sagt. Og liturgikk er kjernen i all praktisk teologi. Tendensen i utvalg av skriftlesninger er klar: En vil ...avdempe talen om dommen og evighetsalvoret. ”Trøste- og bære”- linjen er understreket, mens hyrde- og lærefunksjonen er svekket. Og liturgien preger også forkynnelsen. Noen ganger må en spørre om det er en prest som taler, eller en psykolog eller terapeut.”